Tiyatro Treninin İlk Durağı
TİYATRO METİNLERİ ve KİTAPLARI
Sanatseverlerin ruhunu besleyen aktiviteler arasında kitap okumak, tiyatro ve sinema gibi görsel sanatlar izlemek ilk sıralarda yer alır. Hatta bazen okuduğumuz kitaplar ya da izlediğimiz sahneler hayatımızda büyük ölçüde yer edinir ve bizi biz yapar.
Özellikle pandemi döneminde, içsel yolculuğumuza çıkarak bu zamana kadar vakit ayıramadığımız ya da yeterince vakit ayırmadığımızı düşündüğümüz ilgi alanlarımıza yoğunlaştık. Biriktirdiğimiz kitapları okuduk. Belki de tiyatro tarihinde ilk defa canlı olarak internet üzerinden izleme fırsatı bulduk.
Ancak tiyatroya uzun süre gidemediğimiz için bunun özlemini çekmeye başladık. Korkusuzca fuayeye girmek, düşünmeden bilet çıktılarını alabilmek, bizden önce kim oturdu, steril edildi mi sorularını sormadan koltuklara yerleşmek… Özledik ama yapamadık. Tam da bu noktada bazılarımız daha önce izlediğimiz ya da ileride izlemeyi düşündüğümüz oyunların kitaplarını okumak istedi.
Biz de bu eserlerin aslında kimler tarafından yazıldığını, uyarlamalar dışında orijinal metinlerinin nasıl olduğunu merak edenler için bu konuda bir blog serisi yazmak istedik.
Tiyatro oyunları, ilk durakta yazılı bir metin ya da basılı bir kitaptır. Sahneye konmadan önce günlerce, haftalarca, bazen de aylarca okuma provaları yapılır, metnin aslına bağlı kalınarak uyarlamalarda bulunulur. Gogol’un Bir Deli’nin Hatıra Defteri eseri; Sheakspeare’in On İkinci Gece, Bir Yaz Gecesi Rüyası ve Hırçın Kız’ı; Dušan Kovačević’in Profesyonel’i, Anton Çehov’un Martı ve Üç Kız Kardeş’i; Karden Kasaplar’ın Bir Peri Masalı Radyum Kızları günümüzde kitap olarak bulunabilen popüler tiyatro oyunlarıdır ve onları birkaç kez izleme fırsatı yakaladığımız ilk duraklarını bulabilmek oldukça değerlidir.
Örneğin; Bir Peri Masalı Radyum Kızları’nın metni o kadar güçlüdür ki 2017 yılında Necati Cumalı Edebiyat Ödülleri Oyun Yazma Yarışması’nda birinci olmuştur. Serüvenine bu metinle yola çıkan gösteri, 3 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Devlet Tiyatroları Üsküdar Tekel Sahnesi’nde prömiyerini yapmıştır.
OYUN METİNLERİNİN ÖNEMİ
Bir oyunu izledikten sonra metni okuduğumuzda karakterlerin sesleri kulağımızda çınlar, sahne dekorları gözümüzde canlanır, parantez içi metinler aklımızda belirir. İzlemediğimiz bir gösterinin kitabını okuduğumuzda karakterleri, dekor ve müziği, duygu geçişlerini kendimiz yaratır, kendimiz sahneleriz. Sahne bizdedir. Oyuncu da, reji de, dekor da bizim hayal dünyamızdadır. Örneğin; 17. yüzyılda yazılmış Hamlet metninin, sadece Türkiye’de bile sayısız uyarlaması bulunur. Hamlet’i daha önce izlememiş biri, metni okuduğunda uyarlamalardan bağımsız, zihninde bambaşka bir tiyatro sahneler. Bu da bize zengin içerikli oyun metinlerinin kitaplaştırılmasının önemini vurgular.
Bu kapsamda 2022 yılı için temin edebileceğiniz bazı tiyatro eserlerinin oyun önerilerini sizlerle paylaşmak istedik:
- Profesyonel, Duşan Kovaçeviç
- Kosovalı Peer Gynt, Yeton Neziray
- Kontrabas, Patrick Süskind
- Meraklısı İçin Öyle Bir Hikâye, Sait Faik Abasıyanık
- Bir Picasso, Jeffrey Hatcher
- Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner
- Periferi, Pembe Akgün
- Tamamen Doluyuz, Becky Mode
- Sonsuzluk Kitabevi, Sabahattin Kudret Aksal
Peki siz hangisisiniz? Oyunu izlemeden önce okuyanlardan mı yoksa oyunu okumadan önce izleyenlerden mi? Her iki yanıtta da tiyatro ve kitaplar iyi ki var!
Burcu Ünsev Ürer